Figure 1.--Tutaj widzimy paradę polskiej grupy młodzieżowej gdzieś w Polsce w 1952 roku. Nie jesteśmy pewni, co oznaczał PLAN. Myślimy, że oznacza to plan lub projekt, przypuszczalnie jakiś rodzaj komunistycznego wysiłku w tamtym czasie, prawdopodobnie podobny do planu pięcioletniego Stalina w Związku Radzieckim. Zauważ, że chłopiec z przodu ma na sobie przedwojenny mundur skauta.

Pewien polski czytelnik przedstawia kilka wykolejeń na temat swoich grup młodzieżowych w czasach komunizmu-- O polskim harcerstwie.

Pierwsze grupy powstały w zaborze austriackim przed I wojną światową. W latach 1918-1939 Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) był organizacją dość dużą, ale jednak elitarną (mundur kosztował sporo). W latach 1939-1945 ZHP działał nielegalnie pod nazwą Szare Szere-gi. Dwa najlepsze bataliony Powstania Warszawskiego „Zośka” i „Parasol” składały się z członków Szarych Szeregów. (Oni mieli powyżej 18 lat, czasem 16-18, historie o udziale małych chłopców w walkach są mitem). Za czasów komunizmu ZHP działał dalej. W 1946 roku w Szczecinie w czasie manifestacji politycznej harcerze przerwali przemówienie Bolesława Bieruta wznosząc antykomunistyczne okrzyki. Rząd chciał rozwiązać ZHP. Ale nie rozwiązał. W 1948 przymusowo zjednoczono organizacje młodzieżowe. Utworzono Związek Młodzieży Polskiej (ZMP) o charakterze komunistycznym. Ogromna wiekszość uczniów szkół średnich i studentów wstąpiła do tej organizacji. Między nimi moja mama. Tak jej doradzili nauczyciele (chcesz zdać egzamin na studia wyższe, to się zapisz). Wszystkie uczennice w jej klasie się zapisały. Uczestniczyły w zebraniach ZMP, a w niedzielę chodziły do kościoła. (Jedną z uczennic wyrzucono z ZMP i ze szkoły za to że jej ojciec, dość bogaty rolnik, przywoził ją codziennie do szkoły bryczką zaprzężoną w konie. Uznano że to niezgodne z zasadami socjalizmu. Powinna chodzić na piechotę.) ZHP nie został zjednoczony z ZMP. Działał osobno, ale tylko w szkołach podstawowych. W 1950 ZHP włączono do ZMP jako Organizację Harcerską ZMP. Wzorowano się na pionierach radzieckich, wprowadzono nowe mundury – biała koszula, czerwona chusta na szyi. Dawnych mundurów harcerskich można było używać - na przykład na wycieczkach. Prawdopodobnie były silne naciski by wszyscy uczniowie należeli do tej organizacji. W 1956 roku ZMP rozpadł się/został zlikwidowany (to były rozgrywki między grupami komunistów walczących o władzę, do władzy doszła grupa Gomułki – stosunkowo liberalna). Powstało kilka nowych organizacji młodzieżowych. ZHP wrócił do starych zasad i mundurów (nie było to trudne, okazało się że komuniści zapomnieli zmienić statut organizacji). Nie było przymusu należenia do ZHP, ale dyrektorzy szkół byli rozliczani przez władze zwierzchnie – ile organizacji działa w szkole i ilu uczniów należy. Kiedy chodziłem do szkoły podstawowej (uczniowie w wieku 7-15 lat) dyrektor nakazał nauczycielce fizyki zorganizować drużynę harcerską (w angielskich szkołach jest przedmiot science, w polskich były trzy osobne przedmioty – biologia, fizyka, chemia). Nauczycielka była opiekunką jednej z klas, kazała wszystkim uczniom tej klasy zapisać się do harcerstwa, a oni się zapisali. (W polskich szkołach była funkcja wychowawcy klasy – wyznaczony nauczyciel w danej klasie dbał o dyscyplinę, rozliczał nieobecności, komunikował się z rodzicami, wystawiał oceny ze sprawowania.) Uczniowie tej wyznaczonej do harcerstwa klasy musieli nosić mundury w szkole. Powinny składać się z wielu elementów – bluzy, chusty, paska, sznura oznaczającego funkcję, czapki itd. Ale nikomu nie chciało się nosić tego wszystkiego. Zakładali tylko zielone bluzy jak zwykłe koszule. To wystarczyło – jako dowód że w szkole jest drużyna. Żadne zebrania się nie odbywały, drużyna praktycznie nie istniała. Wychowawczyni mojej klasy była nauczycielką języka rosyjskiego. Kazała nam się zapisać do Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Wszyscy się zapisali. Tylko ja odmówiłem. Nie miałem z tego powodu żadnych kłopotów. Organizacja faktycznie nie istnała, żadnych zebrań nie było. Na prośbę nauczycielki biologii, zapisałem się do Ligi Ochrony Przyrody. Wszyscy w mojej klasie się zapisali, musieliśmy zapłacić składkę roczną 1 złoty (chleb kosztował 4 złote), dostaliśmy legitymacje z tektury. Większość kolegów zaraz je podarła. Żadnych zebrań nigdy nie było. Zebrania organizacji młodzieżowych powinny odbywać się popołudniu. Dyrektor kończył pracę o godzinie 3 i szedł do domu. Nie chciało mu się pracować zbyt długo. Więc nauczyciele też szli do domu. Po co pracować zbyt dużo? Gdy byłem w średniej szkole harcerstwo działało tam bardzo intensywnie. Wielu uczniów należało, przymusu nie było. Organizowano zebrania, wycieczki, obozy letnie. Wszystko robiło kilku nauczycieli, którzy to lubili. Polityką się nie zajmowano. Członkowie drużyn nosili mundury zgodne z regulaminem, ale tylko w czasie zebrań organizacji. Były wielkie różnice między szkołami – wszystko zależało od ludzi.